ENDÜSTRİYEL OTOMASYON TEKNOLOJİLERİ

 ANKARA 2007

AMAÇ

Bu faaliyette verilen bilgiler doğrultusunda Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri alanı altında yer alan meslekleri tanıyabileceksiniz. 

A. ALANIN MEVCUT DURUMU VE GELECEĞİ

      Dünyada özellikle 1980´li yıllardan sonra, endüstriyel ürünlerin tasarım ve üretiminde köklü değişiklikler meydana gelmiştir. Gelişen ve değişen dünya pazarlarında teknolojinin ilerlemesiyle, endüstriyel ürünlerin nitelik ve işlevlerinde de önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Hızla gelişen teknoloji ve sürekli değişen pazar koşulları, daha ekonomik ve kaliteli ürünler isterken; müşteri beklentileri ise daha esnek ve çok işlevli ürünler yönünde gelişmiştir. Müşterilerin hızla değişen istekleri ve yoğun pazar rekabeti sonucu, ürün ömürleri çok kısalmıştır. Böylesine çetin koşullar karşısında alışılmış tasarım ve imalat teknolojileri yetersiz kalmış, bu ihtiyacı gidermek üzere yeni kavram ve yöntemler doğmuştur. Bunlardan biri de endüstriyel otomasyon kavramıdır. Endüstriyel otomasyon kavramı, özellikle tasarım felsefesini ve mühendislik eğitimini etkilemiş, endüstriyel teknoloji üretimi ve mühendislik eğitiminde önemli değişikliklere neden olmuştur. Robot teknolojisinin her alanda yaygın şekilde kullanıldığı günümüzde, endüstriyel otomasyon, teknolojinin bir gereği hatta zorunluluğudur.

     Ürün tasarımı, sistem dinamiği ve akıllı kontrol, üretim süreçlerinin gözlemlenmesi, modellenmesi ve kontrolü, hareketli robot sistemleri, kuvvet elektroniği, mikro sistem tasarımı ve uygulamaları, endüstriyel kontrol tasarımı, algılayıcılar ve robot sistemleri, görüntü işleme, yapay sinir ağları, yapay zekâ ve sanal gerçeklik gibi alanlar, savunma sanayi, otomotiv ve tekstil sektörleri endüstriyel otomasyonun ilgi alanlarından başlıcalarıdır.

     Ülkemizde, Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri alanında öğretim programlarının hazırlanarak eğitimine başlanması, sektörde ihtiyacı hissedilen ve yıllar geçtikçe daha da fazla hissedilecek olan nitelikli insan gücü sıkıntısını giderecek önemli bir girişimdir.

    Bu amaçla ülkemizde de Japon ve Türk hükümetleri arasında Ekim 2000'de imzalanan iş birliği anlaşması gereğince "Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri Bölümü Kurulumu Projesi"ne başlanmış ve proje Nisan 2006'da neticelendirilmiştir.

    Öğretim programlarının ve modüllerin hazırlanma aşamalarında, iş yaşamının iş gücüne dönük gereksinimlerinin tüm yönleriyle dikkate alınması amacıyla sektördeki kuruluşlarla görüş alışverişi ve iş birliği yapılmış, anketlerle Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri meslek alanında program geliştirme sürecine yön verecek veriler elde edilmiştir. Program geliştirme sürecinde üniversitelerden uzmanlarla ve sivil toplum kuruluşları ile iş birliği yapılmıştır. Sektör taraması ve meslekî yeterliklerin belirlenmesi anketlerle gerçekleşmiştir. Bu anketler sonucunda Türkiye genelinde Endüstriyel Otomasyon Sektörü'nün ihtiyaçları ve programdan beklentileri tespit edilmiştir. Bu ihtiyaçlar, program çalışmalarının temelini oluşturmuştur.

B. ALANIN ALTINDA YER ALAN MESLEKLER

1.  Mekatronik Teknisyenliği

2.   Endüstriyel Kontrol Teknisyenliği

B.1 MEKATRONİK TEKNİSYENİ TANIMI

    Mekanik, elektrik - elektronik ve bilişim teknolojilerinden oluşan sistemlerin; kurulum, bakım, onarımını yapan ve çalışır durumda kalmasını sağlayan kişidir.

Görevleri

• Temel elektrik – elektronik işlemlerini yapmak
• Hidrolik pnomatik devre çizmek ve devre kurmak
• Temel el becerisi işlemlerini yapmak
• Mekanizmaların, arıza ve bakımını yapmak
• Otomatik kumanda sistemlerini kurmak, arıza takibi ve bakımını yapmak
• Bilgisayarda modelleme ürünlerin resmini çizmek *
• Programlanabilir kumanda sistemlerini kurmak, arıza takibi ve bakımını yapmak
• Otomasyon sistemi programlamak
• Robot sistemlerini kontrol etmek
• Endüstriyel veri izleme programlarını kullanmak
• Yabancı dilde süreli yayınları ve internet kaynaklarını takip etmek
• İş organizasyonu yapmak

B.2 ENDÜSTRİYEL KONTROL TEKNİSYENİ TANIMI

    Endüstrideki Otomasyon Sistemlerinin yanı sıra İnternet ile kontrol edilen işyeri ve ev otomasyonu sistemlerinin; kurulum, bakım, onarımını yapan ve çalışır durumda kalmasını sağlayan kişidir.

Görevleri

• Temel elektrik – elektronik işlemlerini yapmak
• Bilgisayarlı elektronik devre çizimi yapmak
• Bilgisayar programı yazmak
• Temel el becerisi işlemlerini yapmak
• Mikro denetleyici devreleri kurmak Otomatik kumanda sistemlerini kurmak, arıza takibi ve bakımını yapmak
• Bilgisayar ağları ile çalışmak
• Programlanabilir kumanda sistemlerini kurmak, arıza takibi ve bakımını yapmak
• İnternet üzerinden sistem kontrolü yapmak
• Robot sistemlerini kontrol etmek
• Endüstriyel veri izleme programlarını kullanmak
• Yabancı dilde süreli yayınları ve internet kaynaklarını takip etmek
• İş organizasyonu yapmak

C. MESLEK ELEMANLARINDA ARANAN ÖZELLİKLER

    Mesleği icra eden kişiler; makine parçaları arasındaki ilişkiyi görebilen, el ve parmaklarını ustalıkla kullanabilen, bilgisayar programlama yapabilen, sistematik ve planlı çalışabilen, yeniliklere açık, rutin işlerden sıkılmayan, dikkatli ve tedbirli, grup çalışmalarına yatkın bireyler olmalıdır.

  Bu alandaki mesleklerde çalışmak isteyen kişiler;

• Makine parçaları arasındaki ilişkiyi görebilen, 
• Matematikle ilgili konularda başarılı,
• Sayılar ve şekiller arasındaki ilişkileri çabuk algılayabilen
• El ve parmaklarını ustalıkla kullanabilen, 
• El ve gözlerini eş güdümlü kullanabilen,
• Bilgisayar programlama yapabilen, 
• Sistematik ve planlı çalışabilen,
• Yeniliklere açık,
• Rutin işlerden sıkılmayan, 
• Dikkatli ve tedbirli çalışan,
• Ekip halinde çalışmaya yatkın.
• Teknoloji alanındaki yenilikleri takip eden bireyler olmalıdır.

D. ÇALIŞMA ORTAMI VE KOŞULLARI

    Endüstriyel Otomasyon Alanındaki kişiler çalışmalarını fabrika, atelye, veya iş yerlerinde genellikle kapalı alanlarda yürütürler. Yapılan iş rutin olmadığı için sürekli problem çözme ve tasarım yaparlar. Bu da mesleği hareketli ve zevkli kılar.

    Robot sistemlerinin kontrolü, programlanabilir kumanda sistemlerinin kurulumu ve bakımı, bilgisayar kontrollü makinelerin işletilmesi, bilgisayar ağları ile çalışma gibi işler ancak yüksek bir dikkat ve sistematik çalışmayı gerektirir.

    Görevleri itibariyle diğer çalışanlarla etkileşimde bulunmak ve görevini eş güdüm hâlinde yürütmek durumundadır. Bu nedenle görevi hem aletlerle, hem de insanlarla ilgilenmeyi gerektirmektedir. Çalışma ortamı zaman zaman gürültülü olabilmektedir. 

E. İŞ BULMA İMKÂNLARI 

    Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri Alanından eğitim alan meslek elemanları, kamu ve özel işletmelerde, makine, otomotiv, tekstil, gemi otomasyonu, savunma sanayi, plastik, tıp elektroniği, uçak, enerji, iletişim, petrokimya, sektörlerin de çalışabilir.

    Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri ülkemizde gelişmekte olan bir sektördür. Bu nedenle endüstrinin geliştiği bölgelerde özellikle mesleki eğitim almış elamanların iş bulma imkânları daha fazladır.

    Endüstriyel Otomasyon Teknolojileri Alanından mezun olan veya sertifika alan öğrenciler, seçtikleri dalda/meslekte kazandıkları yeterlikler doğrultusunda ;

• Makine
• Otomotiv
• Tekstil
• Gemi otomasyonu
• Savunma sanayi
• Plastik
• Tıp elektroniği
• Uçak
• Enerji
• İletişim
• Petrokimya sektörlerin de çalışabilir.

F. EĞİTİM VE KARİYER İMKÂNLARI

    Meslek eğitimi; meslek liselerinin (ML; AML; TL ve ATL) Endüstriyel Otomasyon Alanında diploma programları ile Mesleki Eğitim Merkezleri, Halk Eğitim Merkezleri ve çeşitli yaygın eğitim kurumlarında sertifika programlarıyla verilmektedir. 

    Liseden sonra, yüksek öğrenime geçiş sınavını başaranlar lisan programlarına devam edebilirler ya da meslek yüksek okullarının ilgili bölümüne sınavsız geçiş yapabilirler. Meslek yüksek okulunu bitirenler, dikey geçiş sınavı ile lisans programlarına geçebilirler.

  Bu alan mezunları; aşağıda belirtilen önlisans programlarına sınavsız geçiş yapabilirler.

• Elektronik – haberleşme
• Gemi makineleri
• Endüstriyel elektronik
• Gemi makineleri işletme
• Elektrik – elektronik teknikerliği
• Makine
• Endüstriyel otomasyon
• Otomotiv
• Mekatronik
• Raylı sistemler Teknolojisi
• Mekatronik (Uzaktan eğitim)
• Tarım alet ve makineleri

    Mesleki Eğitim Merkezleri çıraklık eğitimi uygulama kapsamına alınan illerde ve meslek dallarında aday çırak, çırak, kalfa ve ustalara eğitim vermek ve çeşitli meslek kursları açmak suretiyle sanayinin ihtiyaç duyduğu nitelikli ara insan gücünü yetiştirmek amacıyla açılan eğitim kurumlarıdır.

    Halk Eğitimi Merkezleri yaşam boyu öğrenme perspektifi içerisinde her zaman ve her yerde uygulanabilecek yaygın eğitim programları ile her yaş ve düzeyde bireylere eğitim sunmaktadır.

    Mesleki Eğitim Merkezlerinde, Endüstriyel Otomasyon Teknolojisi alanında eğitim verilmektedir. Modüler programlarla meslek liseleri arasında paralellik sağlandığından dolayı yatay ve dikey geçişler olabilecektir.

    Eğitimini tamamlayarak iş hayatında gerekli yeterlikleri kazanan meslek elemanları Endüstriyel Otomasyon Alanındaki işletmelerde kariyer yapabilirler